Ontwikkelingen
- Brandweerzorg
De gevolgen van de COVID-19 pandemie op de paraatheid van de 36 brandweerposten in Drenthe is minimaal geweest. Het hele jaar waren er voldoende gezonde brandweermensen beschikbaar om de brandweerzorg te garanderen. Hoewel er in 2021 binnen de mogelijkheden is geoefend, is er duidelijk minder geoefend dan andere jaren en zijn er gedurende het jaar zeer beperkt mogelijkheden geweest om aan sociale binding te doen. Net als in 2020 blijven als gevolg daarvan vakbekwaamheid en sociale binding onder druk staan.
Conform Europese regelgeving moet landelijk het onderscheid tussen vrijwilligers en beroepsmedewerkers bij de brandweer explicieter worden. De eerste fase van het onderzoek bestond uit het ontwikkelen van een denkrichting door een landelijke denktank hoe dit gerealiseerd kan worden. Deze opdracht is op 21 juni door het Veiligheidsberaad en de minister van Justitie en Veiligheid afgerond bevonden. De eerste bouwsteen van de ontwikkelde denkrichting wordt door de nieuwe stuurgroep ‘toekomstbestendig brandweerstelsel’ verder uitgewerkt en geïmplementeerd. Dit gaat over het vervallen van verplichte beschikbaarheid voor brandweervrijwilligers.
- Rampenbestrijding & crisisbeheersing
De VRD blijft zich samen met de ketenpartners inzetten om de functionarissen die een rol hebben in de rampbestrijding- en crisisbeheersing op te leiden, te trainen en te oefenen. Dit gebeurt op een wijze die aansluit op de behoeften van de functionarissen en de ontwikkelingen in de maatschappij (bijvoorbeeld terrorismebestrijding).
- Omgevingswet
De komst van de Omgevingswet in 2023 heeft gevolgen voor bijvoorbeeld de advisering rond (ver)bouw van objecten door de brandweer en bij evenementen door brandweer en GHOR. Tot de inwerkingtreding van deze nieuwe wet geeft de VRD invulling aan haar advies- en toezichtstaak. Samen met gemeenten en ketenpartners bereidt de VRD zich voor op de invoering van deze nieuwe wet. Daarnaast moet in brede zin de eigen organisatie klaar zijn met de voorbereidingen om goed om te gaan met de nieuwe aanpak van “Ja, mits” in plaats van “Nee, tenzij”.
- Veiligheid informatievoorziening en privacy
Op het gebied van de veiligheid van informatievoorziening en privacy werken de VRD en GGD Drenthe nauw samen en is in 2021 gekozen voor een gezamenlijke aanpak om te komen tot een verbetering van de beveiliging. In 2021 was een sterke toename te zien van het aantal situaties van misbruik en oneigenlijk gebruik. Diefstal van data uit onze informatiesystemen door medewerkers; geautomatiseerde pogingen om toegang te krijgen tot onze netwerken en systemen; nepmails of nepsites bedoeld om de digitale identiteit van medewerker te verkrijgen en het plaatsen van software om schade om systemen te kunnen ‘gijzelen’ zijn zeer realistische dreigingen geworden.
Wat hebben we bereikt?
- Bestrijding COVID-19.
De crisisorganisatie, inclusief alle stafsecties hebben tot juni gewerkt in de omstandigheden van de lockdown. Vanaf het begin van de zomer was er meer mogelijk en ontstond er daarmee ook meer druk op bijvoorbeeld evenementenaanvragen. Er is veel tijd gestoken in het gezamenlijk optrekken om vanuit de gemeenten dezelfde lijnen te hanteren.
Uiteindelijk verliep COVID-19 toch weer anders en was met de opkomst van de omikronvariant in het najaar er weer een volgende golf van besmettingen. De crisisorganisatie was daardoor weer volledig in de benen. Het informatieknooppunt heeft een belangrijke rol vervuld in het vergaren van informatie, landelijk en regionaal en het realiseren van informatiebeelden over de crisis.
De GHOR heeft het hele jaar volop de aanpak van de COVID-19 crisis ondersteund. Dat gebeurde door een structurele rol in informatievoorziening, de coördinatie van de beschikbaarheid van capaciteit in de niet acute zorg en het ondersteunen van ad hoc situaties die om directe inzet van verschillende organisaties vroegen.
Bestuurlijke afstemming vond net als in 2020 plaats in het Regionaal Beleidsteam waar de twaalf Drentse burgemeesters zitting in hebben. Het RBT is 20 keer bij elkaar gekomen in 2021. In een klein Regionaal Crisisteam waarin de voorzitter van de veiligheidsregio en zijn plaatsvervanger zitting hebben met hun crisisadviseurs, vond elke week kort afstemming plaats over het verloop van de crisis. Met de opkomst van de deltavariant en de snelle verspreiding van het virus is ook gerichte aandacht georganiseerd voor specifieke doelgroepen, zoals asielzoekers. Er is hiervoor een aparte operationeel leider aangewezen die veel afstemming heeft gevoerd met de AZC's over de organisatie van quarantainevoorzieningen.
- Brandweerzorg
In 2021 is de basis gelegd voor het programma brandweerzorg dat in 2022 met brandweerposten wordt ontwikkeld en uitgevoerd. Het programma heeft tot doel om Drentse brandweerzorg toekomstbestendig en rondom vrijwilligheid te organiseren.
Binnen de wisselende mogelijkheden die er waren is er het hele jaar geoefend binnen de brandweer om de vakbekwaamheid op peil te houden. Naast de algemene oefeningen zijn ook de bijscholingen ‘Basisprincipes brandbestrijding’ en ‘Uitruk op maat’ zoveel mogelijk doorgegaan. In 2021 is daarnaast gestart met een pilot opleiding ‘Oefenbegeleider’. Deze pilot loopt door tot in 2022.
In 2021 zijn er verschillende pilots gedraaid:
- Er is een pilot gestart waarin voor een incident de dichtstbijzijnde Officier van Dienst (OVD) gealarmeerd wordt. Daarmee wordt het vaste werkgebied van een OVD losgelaten. Evaluatie van deze pilot volgt in 2022.
- Daarnaast is er gezamenlijk met de veiligheidsregio’s Drenthe, Midden- en West-Brabant, Zeeland en Zuid-Holland Zuid de pilot ‘brandweerchauffeur’ uitgevoerd. In de pilot wordt onderzocht of het mogelijk is om vrijwilligers alleen als brandweerchauffeur op te leiden en in te zetten. Deze flexibele inzet van personeel helpt bij het op peil houden van de paraatheid van vrijwillige posten. Het evaluatierapport is naar verwacht in het eerste kwartaal 2022 gereed.
- Rampenbestrijding & crisisbeheersing
Meerdere recente crises hebben laten zien dat we met de standaard crisisorganisatie niet altijd uit de voeten kunnen. Het crisisplan en handboek crisisbeheersing zijn daarom in 2021 onder handen genomen om een crisisorganisatie neer te zetten die ook klaar is voor crises met maatschappelijke impact. Dit vergt een flexibele organisatie waarbij de VRD een regierol en/of netwerkrol vervult. Naast crisisbestrijding wordt ook ingezet op het signaleren van mogelijke veiligheidsvraagstukken die multidisciplinaire afstemming vragen. Informatiemanagement is hierbij belangrijk. De uitgangspunten van de vernieuwde crisisorganisatie zijn gedurende het jaar met alle crisisteams besproken en het concept crisisplan wordt in 2022 ter vaststelling voorgelegd aan het bestuur.
In 2021 is een start gemaakt met het project ‘Actualiseren Bevolkingszorg’ dat in 2022 verder uitgevoerd wordt. Doel van het project is om de processen binnen bevolkingszorg te actualiseren en waar nodig te moderniseren.
- Omgevingswet
Ook in 2021 is binnen het OPD (OmgevingsPlatform Drenthe) samengewerkt met gemeenten en andere ketenpartners aan de implementatie van de Omgevingswet en is een eerste test met de Omgevingstafel uitgevoerd.
- Informatieveiligheid en cyber
In 2021 is het structureel overleg vanuit de landelijke werkgroep Digitale ontwrichting en cyber opnieuw opgepakt. Ook heeft de samenwerking met de twee andere Noordelijks veiligheidsregio's nader vorm gekregen. In gezamenlijkheid met het Regionaal Bestuurlijk Politieoverleg Noord Nederland is vorm en inhoud gegeven aan het bestuurlijk overleg gericht op digitale ontwrichting en cyber. Daarnaast is op de bestuurlijke tweedaagse gesproken met de Drentse burgemeesters over landelijke ontwikkelingen en is de opdracht opgehaald om nader te verkennen wat de rol van de VRD zou kunnen zijn bij cyberincidenten. Tenslotte is in 2021 een begin gemaakt met de uitwerking van een Drentse handreiking.
Daarnaast is de toename van digitale criminaliteit aanleiding geweest om een aantal audits en self-assessments uit te voeren. Hierdoor is inzicht gekregen in het huidige niveau van de beveiliging. Dit leidt tot de conclusie dat de informatiebeveiliging van de VRD en GGD niet op orde is en dat het juist gebruik van privacygevoelige gegevens onvoldoende gewaarborgd is. Aanvullende maatregelen zijn nodig, waarvoor een Verbeterplan ‘Veiligheid Informatievoorziening en Privacy’ is opgesteld. Dit plan wordt begin 2022 voorgelegd aan de besturen van de VRD en GGD Drenthe.
Wat hebben we daarvoor gedaan?
Naast de hierboven genoemde zaken heeft de VRD onder andere het volgende gedaan.
- Digitaal oefencentrum
De beperkingen door COVID-19 hebben het gebruik van digitale technieken binnen het opleiden en oefenen versneld. In 2021 zijn alle digitale activiteiten voor vakbekwaamheid gebundeld in een digitaal oefencentrum. Het doel is om met digitale oefeningen de fysieke oefeningen te ondersteunen en de totale oefenbelasting waar mogelijk te verminderen. Deze ontwikkeling neemt een aantal jaren in beslag om te komen tot goede balans tussen digitaal oefenen, fysiek oefenen en mengvormen hiervan.
- Organisatieontwikkelingsprogramma DOOR
Het organisatieontwikkelingsprogramma DOOR (DoorOntwikkeling Organisatie) is begin 2021 gestart en pakt in samenhang vraagstukken omtrent samenwerken, inzetten op talent en waarderen op. Als onderdeel van DOOR is verkend of een ander waarderingsmodel kan worden ingevoerd dat beter aansluit bij de flexibiliteit en wendbaarheid. Uitgangspunt wordt om de toegevoegde waarde van de medewerker te waarderen. Dat kan niet als je functies waardeert, zoals met het huidige systeem. Een waarderingsmodel op basis van rollen past bij de ontwikkeling van de VRD. De keuze en implementatie vindt in 2022 plaats.
- Controle en toezicht op brandveilig gebruik
De hoeveelheid adviezen op omgevingsvergunningen bij nieuwbouw, verbouw en gebruik is vergelijkbaar met voorgaande jaren. Daarnaast is wel is er een duidelijke stijging te zien in het aantal adviesaanvragen vanuit VvE’s én adviesaanvragen in het kader van de energietransitie. Om in de toekomst op eenduidige wijze te kunnen adviseren én de koppeling met de repressieve dienst van de brandweer makkelijker te leggen is gestart met werken met een nieuwe adviestool: de RisicoAnalyseMonitor. Deze tool geeft inzicht in de interne organisatie van de klant en toont mogelijke incidentscenario’s.
Er kon in 2021 geen controle plaatsvinden, alleen urgente controles zijn doorgegaan. Dit zijn de noodzakelijke nieuwbouwcontroles en controles op verzoek van een gemeente. Omdat er ruimte was in de capaciteit zijn medewerkers anders ingezet en hebben veelal een rol gespeeld in de COVID-19 pandemiebestrijding bij de VRD of GGD.